Om de dynamospanning binnen bepaalde grenzen te regelen zit er een regelaar op de dynamo. In onze BMW's kan dat een F-type of een Z-regelaar zijn. De F-regelaar is heel veel gebruikt in de Duitse motorindustrie. Het is een regelaar met 1 regelspoel en 1 set contacten die 2 functies moeten vervullen. Hij moet ten eerste de dynamo en de accu van elkaar loskoppelen als de dynamospanning te laag is. Ten tweede moet hij de dynamospanning regelen. Hoe een regelaar regelt ga ik nu niet beschrijven. Dat is al uitgebreid door anderen gedaan.

De Z-regelaar is veel zeldzamer, maar toch in BMW kringen welbekend. Hij werd gebruikt in de boxers en de R26/R27. Deze regelaar heeft ook maar 1 regelspoel, maar nu zijn er twee contacten. De schakelcontacten aan de ene kant en de spannings regelcontacten aan de andere kant. Hierdoor is het voor Bosch makkelijker geweest om deze twee functies af te stellen. Voor de gebruiker was er een nadeel. De F-regelaar was instelbaar, de Z-regelaar niet. In alle publicaties van Bosch en BMW werd streng afgeraden om zelf aan de regelaar te prutsen. Als bij controle bleek dat de spanningen niet meer klopten, dan had men maar een nieuwe te kopen. En in de tijden dat zo'n regelaar een paar rijksdaalders kostte was dat misschien wel een goed idee, maar nu gaan ze voor 800 gulden over de toonbank en veel mensen kopen dan maar een elektronische regelaar. Toch is een Z-regelaar heel eenvoudig af te stellen. Alleen omdat je lipjes moet verbuigen in plaats van schroefjes verdraaien zul je het niet euwig kunnen herhalen. Maar tot nog toe heb ik niets gebroken. Als je de contactengoed bekijkt zie je dat de contact lip aan een bladveer vastzit die zo bevetstigd is dat de contact lip naar buiten gebogen wordt. De regelmagneet moet hem dus tegen deze veerspanning in weer naar binnen trekken. De magneet wordt daarbij geholpen door een tweede bladveertje dat van buiten naar binnen duwt. Tussen dit tweede veertje en de contactlip zit een lipje waarmee je de voorspanning kunt regelen. Hoe verder dit lipje naar buiten wijst, des te hoger is de voorspanning van deze hulpveer, dus zal de aanspreekspanning van dit contact lager zijn. Met dit lipje kan je ongeveer tussen 6 en 8 Volt regelen. Voor een goede afstelling moet je 4 metingen verrichten.

De uitschakelstroom. 

Als de motor van hogere toeren langzamer gaat draaien, zal de dynamospanning ook dalen tot onder de accuspanning. De schakelcontacten worden dan nog steeds door de accuspanning gesloten gehouden. Maar nu gaat er een stroom van de accu naar de dynamo lopen. Deze stroom loopt door de stroomspoel en zal aldus het contact weer open duwen. Volgens Bosch mag deze stroom tussen 2.5 en 9 Ampere liggen, maar 9 A is wel heel erg hoog. 

In de schema's kan je eenvoudig vinden hoe je je meter moet aansluiten, welke draden je los moet trekken of juist vast zetten, etc. Als je dat niet eens kunt vinden, is het misschien raadzaam om van je regelaar af te blijven (grijns...).

Zelf houd ik altijd de spanningen aan de lage kant. Tijdens het gebruik wordt de regelaar heet en dan kan de geregelde spanning zo een halve Volt hoger liggen, met als gevolg dat je accu overkookt en je gloeilampen doorbranden. Het afstellen doe ik met een klein tangetje met gladde bekken dat je bij een electronica zaak kunt krijgen. Een geribbelde bek maakt groefjes in de lipjes, waarlangs hij dan weer kan breken.

Veel plezier met je regelaar,

Kees van der Heiden

Warmond