Details

Categorie: Onderhoud

Na een klein half jaar sleutelen (door een ander, ik beken, zie bij R27) stond m'n R27 daar dan. Zenuwachtig was ik. Eindelijk was het klaar. Oef, wat is ze mooi. Maagdelijk bijna. Je zou d'r geen 1700 weken geven, zo strak. Zucht. Even op zitten, en dan de huiskamer in met haar. 

Maar ja. Er knaagt bij mij na een paar weken iets. Eerst durf ik het mezelf niet te bekennen maar ik weet het en het vreet van binnen. Alles, maar dan ook alles, is gerestaureerd, alleen niet...... Het hoge woord moet er uit. De wiellagers niet. Vond Jan niet nodig, bovendien had hij de benodigde matra niet. Matra?, sleutelen aan zo'n ding lijkt wel een geloof. 

Nu was ik laatst toevallig toch bij Stemler en zo langs m'n neus weg vroeg ik of hij wist hoe je wiellagers moest vervangen. Het was eruit voor ik er erg in had, en ja, Stemler wist dat natuurlijk (die man weet alles) en jawel, de passende matra 518 had hij ook. Zeg nou eerlijk, dan moet je toch wel? Wat voelen die nieuwe kegellagers in je handen goed aan, koel, knisperig vetvrij papier en zo zonder geknars, zacht glanzend staal, beetje vet. Eerst maar een paar weken in de kast. Het helpt niet, het blijft knagen. In de kast heb ik er niks aan, ze moeten er in, zelf doen, dat is de enige remedie. Ik moet in gesprek komen met die fiets, dan pas ga ik haar echt vertrouwen. Nodig ook nadat ze me, vòòr de restauratie en tot hilariteit van m'n vrouw, midden in de nacht in de polder in de steek liet. Leve de GSM.

Eerst maar eens de theorie doornemen. Zie de tekening hieronder.

Ik begin aan de linkerkant van de tekening. Dat is de drukhuls, dan lager 30203 (kegels + buitenring), de afstandshuls (buitenkant) en afstandshuls (binnenkant), de pasring (!!!), lager 30203, verschlußdeckel en de drukhuls. Merk op dat de drukhuls links en rechts verschillen. Niet op tekening maar er zitten aan weerszijden van de naaf ook nog vilten ringen om de as. Dit om vuil tegen te houden. Bij deze hele constructie speelt de pasring een buitengewoon belangrijke rol. Ze is verkrijgbaar van 5,7 mm tot 7,2 mm en draagt zorg voor de correcte speling van de lagers. Een handig hulpmiddel bij het de- en monteren van deze hele zaak is een oude achteras en een stalen pijp van 100 mm lengte, binnendiameter 18 mm, buitendiameter 22 mm.

1. Nu de operatie zelf. Zorg dat je geen jankende kinderen om je heen heb, wel de goede lagers en ook wat verschillende diktes pasringen (meestal zo van 6,4 tot 7,2 mm). Je zou zeggen dat de pasringen die je er uit haalt er ook weer in gaan maar bij mij was dat niet het geval. Mijn nieuwe FAG lagers waren 0,2 mm dikker dan de lagers die er uit kwamen. Of dat klopt weet ik niet maar het was wel zo.
2. Ik vind het handig om het wiel op een oude as in de bankschroef te plaatsen. Het wiel ligt dan horizontaal voor je en kan draaien om de oude as. Het verschlußdeckel ligt boven.
   
3. Eerst draai je het verschlußdeckel met matra 518 los. Ik weet ook wel dat de vorige eigenaren van je fiets die niet hadden en dus zijn de gaten sleuven geworden en past de matra niet meer maar dat zoek je dan zelf maar uit. Bij mij hadden de vorige eigenaren nooit naar de wiellagers gekeken. Wat was ik die mannen dankbaar, alles was nog gewoon heel. Als het normaal is draai je het verschlußdeckel redelijk gemakkelijk los. De binnenste lagerschaal wurm je er gemakkelijk uit door het wiel op de as omhoog te tillen en dan te laten zakken. Die binnenste lagerschaal blijft dan wel ergens hangen op de as -hoop ik. Ook de pasring en de binnenste afstandshuls geven meestal geen probleem.
4. Daarna tillen we het wiel van de as af, draaien het wiel om en leggen het op een tafel. We tikken met ons hulpstuk (het pijpje), een stukje hout en een hamer voorzichtig de drukhuls, het andere lager + de buitenste afstandshuls en de buitenste lagerschaal van het eerste lager uit de wielnaaf. Geen geweld, maar wel een beetje aandringen. Het hoort gemakkelijk te gaan. Daarna maak je alles mooi schoon, behalve de oude lagers. Die mogen in het vitrinekastje. Als je zover bent heb je al koffie en een borrel verdiend. 
5. Montage van de nieuwe lagers gaat uiteraard in omgekeerde volgorde. Eerst plaatsen we de drukhuls en de binnenste ring van het eerste lager (let op! de binnenste ring van het lager komt aan de buitenkant van de naaf, dus tegen de drukhuls aan). Gebruik flink lagervet voor het lager, stop het maar lekker vol. Het vervolgens plaatsen van de buitenste lagerschaal gebeurt nog al in de diepte. Zorg ervoor dat de schaal mooi horizontaal aanligt en tik hem dan met b.v. een stalen pijp (bijna ter grootte van de buitenste lagerschaal) en een hamer voorzichtig naar beneden. Even goed kijken dat de schaal netjes om de binnenste lagerring gaat komen. Verwarmen is niet nodig. Niet forceren!
6. Daarna plaatsen we de buitenste afstandshuls en daarbinnen plaatsen we de binnenste afstandshuls. Let bij de binnenste afstandshuls op dat je de verdieping (een gleuf) voor de nog te plaatsen pasring naar je toe moet plaatsen, anders past de pasring er straks niet in.
7. Nu plaatsen we de buitenste ring van het lager en vervolgens plaatsen we de pasring in de gleuf van de binnenste afstandshuls.  De eerste keer zul je gewoon een keuze moeten maken met welke maat pasring je wil beginnen. Dat is een soort trial and error.
   
8. Vervolgens plaatsen we de binnenste ring van het lager. Die ligt dan dus op de pasring. Zo, nu het verschlußdeckel weer stevig met hulp van de matra monteren en dan gaan testen. Merk op dat er (flink) speling zit tussen de buitenkant van de binnenste lagerschaal en het verschlußdeckel. Dat hoort! De drukhuls gaat dat straks oplossen.
   
9. Plaats het wiel weer op de oude as met het verschlußdeckel boven. Vergeet niet de drukhuls op de oude as te schuiven en schuif daar ook ons hulpstuk (het pijpje) overheen. Draai met de asmoer de zaak vast en zorg ervoor dat het pijpje de drukhuls bij het aandraaien van de moer goed raakt zodat de drukhuls de binnenste lagerring goed op zijn plaats houdt. Geef vervolgens het wiel voorzichtig een klein zetje. Het wiel moet nu lekker soepel (door)draaien maar mag geen speling hebben. Draait het wiel niet of moeizaam dan is de gekozen pasring te KLEIN.  Enige remedie is de pasring iets groter (stapjes van 0,1 mm) te kiezen. Voel je een heel klein beetje speling, niks aan doen, gaat lang aan. Voel je teveel speling, neem dan een iets kleinere ( stapjes van 0,1 mm) pasring en probeer opnieuw. Bedenk, een vretend (te strak) lager is zo kapot, een klein beetje speling is niet zo erg.  Als alles naar tevredenheid zit haal je de oude as er uit en monteer je het wiel weer netjes in je motor. Vergeet niet om aan beide zijden van de as ook nog de vilten ringen (die staan niet op deze tekening) op hun plaats te zetten. Ze dienen om het vuil buiten te houden. Succes!!

Enkhuizen, februari 1999, Roelof Jan Zilver.

• Vorige